“Rijk aan Omga-3 vetzuren”, “Light”, Voorkomt tandbederf”, “Cholesterolverlagend”,… Fabrikanten proberen hun producten vaak bijzondere eigenschappen toe te schrijven. Deze beweringen over de voedingswaarde of de gezondheidsvoordelen worden “voedings- of gezondheidsclaims” genoemd.

Er zijn 2 soorten beweringen:

1. Voedingsbeweringen die verwijzen naar de energetische waarde van het voedingsmiddel of naar de nutriënten of andere stoffen die het bevat of niet bevat:
   - vetvrij
   - suikerarm
   - bron van vezels
   - light
   - rijk aan omega 3 vetzuren
   - …
   
   
2. Gezondheidsbeweringen die stellen of de indruk wekken dat het voedingsmiddel een positief effect heeft op de gezondheid:
   - roggevezels dragen bij tot een normale darmfunctie
   - vitamine A is nodig voor de instandhouding van een normaal gezichtsvermogen
   - calcium is nodig voor de groei en botontwikkeling.

Maar is dit wel zo en mag dit wel?


Wat zegt de Europese wetgeving?

Sedert 2006 bestaat er een Europese verordening over claims of beweringen. De bedoeling van die verordening is om tot een geharmoniseerde aanpak te komen, dit wil zeggen een zelfde aanpak in alle Europese lidstaten.
In de verordening staat een lijst van toegelaten voedingsclaims en beweringen en onder welke voorwaarden deze mogen gebruikt worden.
Zo is de bewering “ Bron van vezels” enkel toegelaten als het vezelgehalte van het product minimaal 3 g/100 g is of 1.5 g/kcal.
Ook gezondheidsclaims mogen maar onder bepaalde voorwaarden gebruikt worden. Dit is wel een beetje ingewikkelder, want vooraleer men een effect op de gezondheid kan claimen moet dit ook bewezen zijn.


Wat is de rol van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA)?

Voordat deze claims en beweringen in de Europese lidstaten kunnen gebruikt worden, worden ze eerst geëvalueerd door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) en moeten ze nadien goedgekeurd worden door de Europese Commissie.
De EFSA kijkt kritisch naar de onderbouwing van claims en beweringen. Een groot aantal ervan is daarom verworpen, soms vanwege een onduidelijke samenstelling van het product, soms omdat de claims niet goed meetbaar zijn of omdat het geclaimde effect niet voldoende bewezen kan worden.
De consument moet voldoende en correct geïnformeerd worden zodat hij bewuste keuzes kan maken. Een absolute voorwaarde is dat de claim juist moet zijn. Zo kan bijvoorbeeld een vitamine wel degelijk een positief effect hebben op bepaalde aspecten van de gezondheid, maar het gewenste effect kan bij de op het etiket aangegeven dosis nooit bereikt worden.
Verder moet de bewering en claim ook verstaanbaar zijn en mag ze nooit misleidend zijn. Er mag niet aangezet worden tot overmatige consumptie van het levensmiddel en er mag ook niet gesuggereerd worden dat de nutriënten in kwestie niet in voldoende hoeveelheden kunnen bekomen worden bij een gevarieerde en evenwichtige voeding.
Sommige beweringen of claims zijn simpelweg verboden, zoals gezondheidsclaims op alcoholische dranken of claims die inspelen op vlug gewichtsverlies.
Op de site van de Europese Commissie vindt u een overzicht van de claims die toegestaan werden, van claims die verworpen werden en van claims die momenteel nog “on hold” zijn in afwachting van een beslissing.


De Belgische wetgeving

Naast de Europese regelgeving, bestaat er in België een koninklijk besluit over reclame voor levensmiddelen, dat in 2012 een grondige actualisatie onderging: het koninklijk besluit van 17 april 1980 werd gewijzigd door het koninklijk besluit van 29 maart 2012.
Het basisprincipe van dit besluit is dat de consument op geen enkele wijze mag misleid worden door bijvoorbeeld vermeldingen, aanduidingen, benamingen, afbeeldingen enz. over de aard, de samenstelling, de productie- of bereidingswijze, de kenmerken, de oorsprong van de producten.
In dit koninklijk besluit staan ook verschillende verboden vermeldingen opgelijst.
Zo zijn verwijzingen die gevoelens van vrees of angst opwekken verboden. Ook de bewering dat bepaalde eigenschappen van het product ziektes kunnen voorkomen, behandelen of genezen mag niet. En uiteraard mag niet gesuggereerd worden dat een levensmiddel bijzondere kenmerken heeft terwijl alle soortgelijke levensmiddelen over dezelfde kenmerken beschikken…


Wat doet het FAVV?

Het FAVV voert controles uit op claims en beweringen, zowel bij hen die rechtstreeks voedingsmiddelen leveren aan de consument als in de sector van de transformatie. Zowel de voedings- als gezondheidsclaims worden nagegaan en dit zowel voor levensmiddelen als voor voedingssupplementen.
Ook wordt er opgetreden naar aanleiding van klachten van operatoren of consumenten.

Meer info?

Bron : Nieuwsbrief Nr.58, pagina's 4 en 5.